در پی ناامیدی مقامات شوروی از کسب امتیاز نفت شمال در اواخر سال 1323، آنها دست بالا را گرفته در صدد تجزیۀ کلّ شمال ایران بر آمدند؛ برنامهای که از دیرباز مدّ نظر روسیه قرار داشت و بعد از شهریور 1320 و اشغال ایران، مقدمات عملی آن نیز فراهم شد. اگرچه برخی از گرایشها و جراید چپگرا، این رشته تحرکات را که در نهایت به تشکیل دو حکومت دست نشانده در تبریز و مهاباد منجر شد، تحولی “ مترقی” تعبییر کردند و برخی از گرایشها و جراید “بی طرف” نیز راه تجاهل در پیش گرفتند، اما گرایشها و جراید دیگری نیز بودند که از همان بدو کار از افشای واقعیتِ امر خودداری نکرده و تا جایی که مجال انتشار داشتند از این مداخلۀ آشکار بیگانگان در امور داخلی کشور پرده برداشتند؛ آنچه در این مجموعه ارایه میشود، گوشههایی از این تلاش مطبوعاتی است.