حضور اجتماعی و نفوذ سیاسی صنف بازرگان و تاجر در تحوّلات ایران معاصر یکی از مضامین مهّم و شناخته‌شدۀ تاریخ کشور است. ولی این شناخت و معرفت تا پشت سر گذاشتن پاره‌ای از مباحث و ارزیابی‌های کلی و بعضاً نادقیق مانند حکایت پشتیبانی بی قید و شرط تجار و بازرگانان از نهضت مشروطه، راه درازی در پیش دارد. گزارش‌هایی که در این مجموعه فراهم آمده است خود گام کوچکی است در این جهت.