تغییر نام مناطق جنوبی قفقاز که از دیرباز به آلبانیای قفقاز، اَرّان و در سنوات بعدی به نام خان‌نشین‌های گنجه و باکو و شیروان ... شهرت داشت به جمهوری «آذربایجان» در مراحل پایانی جنگ اوّل جهانی، یکی از شگفتی‌های تاریخ این دوره است. واکنش ملّیون ایرانی در قبال این رخداد غیر منتظره ـ که موضوع اصلی این مجموعه را تشکیل می‌دهدـ نه فقط از لحاظ توضیح دلایل تاریخی نادرستی یک چنین تغییر نامی، که از لحاظ تأکید بر اهداف سیاسی نهفته در این امر و مخاطرات حاصل که می‌تواند تمامیت ارضی و حاکمیت ملّی ایران را تهدید کند نیز حائز اهمیت است.