اگرچه قفقاز از قدیم بخش پیوسته‌ای از جهان ایرانی بوده است و آگاهی ما از تاریخ و جغرافیای آن حدود نیز بخشی از آنچه در مورد تاریخ و جغرافیای کلّ ایران می‌دانسته‌ایم، امّا با گسستی که در این دویست سال، در پی چیرگی بیگانگان بر قفقاز در این پیوند به وجود آمده‌است، بنا به مجموعه‌ای از دلایل از جمله شتاب تحوّلات و عمق دگرگونی‌ها، از بسیاری از جوانبِ سرگذشتِ مردمان قفقاز بی‌خبر مانده‌ایم. مجموعه‌ مقالاتی که در این کتاب ارائه شده است، می‌باید گامی تلقّی گردد در جهت آشنایی با گوشه‌هایی از این سرگذشت و آنچه گذشت و همچنین بر لزوم اهتمام بیشتر در این زمینه.