پان‌تورانیسم به‌عنوان یک فراخوان سیاسی جهت اتّحاد ترکان جهان، حرکتی نسبتاً جدید و متأخر است؛ زمینه‌های فکری‌اش در اوایل قرن بیستم فراهم شد و در خلال مراحل پایانی جنگ اوّل جهانی در یک برنامهٔ عملی جهت توسعه‌طلبی ترکان عثمانی به سمت ایران، قفقاز و آسیای میانه تبدیل شد؛ فراخوانی که به‌رغم افت‌وخیزهایی چند، هیچ‌گاه از افق سیاسی ترکیه خارج نشد و امروزه نیز شاهد دور جدیدی از آن هستیم. کتاب افسانهٔ پان‌تورانیسم به قلم زاره واند ـ نام مستعار زوان و وارتوهی نعلبندیان ـ یکی از نخستین و جامع‌ترین پژوهش‌هایی است که در اندک زمانی بعد از دور اوّلِ فراز و فرود این حرکت در اواسط دههٔ ۱۹۲۰ میلادی منتشر شد.