برای تبیین نقش و تأثیر روشنفکران ارمنی در طرح و بحث اندیشه‌های اروپایی سوسیال دموکراسی در ایران عصر مشروطه، که موضوع اصلی این مجمومه را تشکیل می‌دهد، سعی شده است که در کنار ارائه چند پژوهش در پیشینه تاریخی این تلاش، پاره‌ای از مقالات و نوشته‌هایی که حاصل انطباق دیدگاه‌های مورد بحث با شرایط حاکم بر ایران آن روزگار بودند، نیز معرفی شوند.